Ερωτήσεις & Απαντήσεις
«Τι διαφορά έχει ένας ψυχολόγος ή/και ψυχίατρος από έναν ψυχοθεραπευτή; Όλοι το ίδιο δεν κάνετε; Αφήνετε να μιλάμε και δίνετε κάποιες συμβουλές»
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει Μεγάλη σύγχυση ακόμα στην κατανόηση των διαφορών μεταξύ αυτών των τριών κλάδων που ασχολούνται με την ψυχική υγεία. Ωστόσο υπάρχουνσ και σαφείς διαφορές στον τρόπο προσέγγισης του ψυχικού κόσμου. Εν συντομία:
Η επιστήμη της ψυχολογίας ασχολείται με τη μελέτη της συμπεριφοράς του ανθρώπου, αλλά και με τις ψυχικές – νοητικές λειτουργίες του οργανισμού που σχετίζονται με τη συμπεριφορά. Το Βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS) ορίζει την ψυχολογία ως την μελέτη των ανθρώπων: πως σκέφτονται, πως ενεργούν, αντιδρούν και αλληλεπιδρούν
Η Ψυχιατρική είναι μια ειδικότητα της ιατρικής επιστήμης η οποία αφορά στη μελέτη, την πρόληψη και τη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Ο Ψυχίατρος, επειδή ακριβώς είναι ιατρός, είναι ο μόνος που μπορεί να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας, σε αντίθεση με τον Ψυχολόγο και τον Ψυχοθεραπευτή.
Ο ψυχοθεραπευτής τέλος, είναι ένας ειδικός ψυχικής υγείας που έχει εξειδικευμένη, σε βάθος κατάρτιση σε τουλάχιστον μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση και χρησιμοποιεί αυτή την κατάρτιση για να ασκήσει την ψυχοθεραπεία σε άτομα ή σε ομάδες, ζευγάρια και οικογένειες. Η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αφορά σε μία ολοκληρωμένη, συνειδητή και μεθοδευμένη αντιμετώπιση ψυχοσωματικών προβλημάτων και διαταραχών συμπεριφοράς. Στόχος είναι η ανακούφιση από παράγοντες που εναντιώνονται στην ατομική εξέλιξη, η προώθηση της προσωπικής ωρίμανσης, ανάπτυξης και υγείας του προσώπου. Για περιπτώσεις τέλος, που η χρήση ιατρικής βοήθειας κρίνεται απαραίτηση ο ψυχοθεραπευτής συνεργάζεται με ψυχίατρο στη λεγόμενη Συνδυαστική Θεραπεία (φάρμακα και ψυχοθεραπεία).
Να αναφερθεί εδώ ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει επίσημη αναγνώριση και κατοχύρωση του επαγγέλματος του ψυχοθεραπευτή από το Κράτος. Η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδας (ΕΕΨΕ) είναι ο φορέας που πιστοποιεί τους ελληνικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς που παρέχουν προγράμματα (4ετή ή 6ετή) ψυχοθεραπευτικής κατάρτισης βάσει των κριτηρίων που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση Ψυχοθεραπείας (ΕΑΡ). Επίσης, η επαγγελματική επάρκεια ενός ψυχοθεραπευτή πιστοποιείται από τον εκάστοτε επαγγελματικό σύλλογο γεγονός που διασφαλίζει ότι ο εν λόγω ψυχοθεραπευτής πληροί όλες τις προϋποθέσεις κατάρτισης, ικανότητας, εμπειρίας που του υπαγορεύονται (σύμφωνα με διεθνείς προδιαγραφές) και επιπλέον υπόκειται στον Κώδικα Ηθικής Δεοντολογίας της για την προστασία των θεραπευόμενων. Το Ευρωπαϊκό δε Πιστοποιητικό Ψυχοθεραπείας είναι μέχρι σήμερα ο ανώτατος τίτλος επαγγελματικής επάρκειας ανεξάρτητα από την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που κάποιος έχει σπουδάσει και εφαρμόζει
«Γιατί να το δοκιμάσω; Εγώ έχω τους φίλους μου»
«Τι παραπάνω θα πάρω μιλώντας σε έναν ξένο, που θα τον πληρώνω κιόλας για να με ακούει; Είναι αυτό σχέση;»
«Όλοι δεν έχουμε κάποια θέματα στο κάτω κάτω που μας δημιουργούν προβλήματα πού και πού; Δεν είναι αργά ν’ αλλάξω τώρα;»
«Έχω τόσες άλλες έγνοιες, και εξάλλου θα ήθελα να χαλαρώσω λίγο, να απολαύσω κάποια πράγματα, να ξεκουραστώ. Η ψυχοθεραπεία είναι δοκιμασία»
«Να πάρω κάτι να ηρεμήσω λίγο και μετά βλέπουμε»
«Δεν τον/την αντέχω τον/τη σύντροφό μου / γιο-κόρη μου. Αυτός/-ή χρειάζεται να μάθει να φέρεται»
Δεν έχεις λόγο να δοκιμάσεις την ψυχοθεραπευτική διαδικασία αν είσαι πεπεισμένος και νιώθεις ότι στη ζωή αυτή είσαι από τη μεριά των κερδισμένων. Όσων, δηλαδή, χαίρονται την ύπαρξή τους και την ύπαρξη των άλλων όντων· όσων, με την καρδιά γεμάτη ευγνωμοσύνη, είναι σε επαφή με τον αυθεντικό εσωτερικό τους κόσμο και όσων, ακόμα κι αν κάνουν κάποια έκπτωση, την κάνουν συνειδητά και ελεύθερα και όχι κατ’ επιταγήν ή κατ’ εξακολούθηση υπακούοντας σε εσωτερικές φωνές.
Έχεις όμως τη δυνατότητα (και επίτρεψέ μου να πω και την ευθύνη απέναντι στον εαυτό σου) να δοκιμάσεις να αποδεσμευτείς από πρότυπα συμπεριφοράς που ξέρεις ότι δεν έχουν λόγο ύπαρξης πια, από πεποιθήσεις που έχουν γίνει δεύτερο δέρμα σου κι όμως είναι φορεμένες δεύτερο χέρι γιατί είναι κληρονομιά από άλλους· να απελευθερωθείς από τον πόνο. Έναν πόνο που έχει πολλές μορφές!
Ψυχοσωματικά συμπτώματα ως έκφραση εσωτερικής λύπης, αισθήματα κενότητας, απαξίας εαυτού, αίσθηση κορεσμού ή έλλειψης νοήματος, ιδεοληψίες ή φοβίες, ψυχαναγκασμοί ή κρίσεις πανικού, στομαχικές διαταραχές ή αϋπνίες, έντονα ξεσπάσματα θυμού ή ημικρανίες, αδιάφορη ή υπερ-σεξουαλική ζωή, χρόνιες ασθένειες ή απλώς η καθοδήγηση του ιατρού θέτουν κάποιον ενώπιον της ευθύνης έναντι του εαυτού του. Ποιος είμαι εγώ τελικά και πού πάω; Πού αποκοιμήθηκα και έχασα τον προσανατολισμό μου;
Σε ποια χρυσή φυλακή κάνω τάχα τον αφέντη; Πώς κατάντησαν οι σχέσεις μου έτσι άνυδρες; Γιατί αναλώνομαι σε ένα κυνήγι προθεσμιών και εξαντλούμαι; Ζω ή επιβιώνω τελικά;
Αν κάτι από τα παραπάνω σε άγγιξε –κι αυτό το ξέρεις βαθιά μέσα σου–, τότε έχεις απαντήσει ήδη στην ερώτησή σου.
«Δεν θέλω ομαδική δουλειά, δεν τα πάω καλά όταν είναι πολλά άτομα, θα βαρεθώ, ντρέπομαι, δυσκολεύομαι…, εγώ δεν έχω θέμα με την ομαδικότητα – είμαι πολύ κοινωνικός/-ή, δεν έχω ανάγκη να είμαι και σε θεραπευτική ομάδα…»
Σε καταλαβαίνω. Πρώτα απ’ όλα σε καταλαβαίνω. Η πρώτη μας σημαντική σχέση ήταν δυαδική. Όταν έγινε τρίγωνο, άρχισαν τα δύσκολα. Και όσο το σχήμα αποκτούσε περισσότερες έδρες, τόσο αυξάνονταν και οι γωνίες του, και οι δυσκολίες του. Καταλαβαίνω κι εσένα τον υπερ-κοινωνικό, που ο αριθμός των επαφών σου στο χρηματιστήριο των σχέσεων μετράει πολύ για σένα.
Ναι, ίσως να μη χρειάζεσαι την ομάδα. Αναλογίσου όμως ότι ίσως να εμποδίζεις, χωρίς να το συνειδητοποιείς, τον εαυτό σου να εξερευνήσει την ύπαρξή σου σε πλαίσιο προστατευμένο, με όρια και κανόνες, με σεβασμό στην ατομικότητα και στη διαφορετικότητα, όπου ενθαρρύνεται η ελευθερία έκφρασης, όπου αναπτύσσονται κοινωνικές και διαπροσωπικές ικανότητες, όπου έχεις την ευκαιρία να νιώσεις την αμοιβαία σύνδεση με τον άλλον.
Σε μια ομαδική συνεδρία αναδύονται, σε πραγματικό χρόνο, ερωτήματα όπως:
Πώς μπορώ να χαίρομαι την επαφή μου με τον άλλον και να συντηρώ αυτή την επαφή διατηρώντας παράλληλα την επικέντρωσή μου και δίνοντας βήμα στην έκφραση της δικής μου αλήθειας; Πώς μπορώ να διατηρήσω την ισορροπία και τη γείωσή μου σε καταστάσεις φιλονικίας και να καταφέρω να τις αντιπαρέλθω χωρίς να βιώσω τη σχέση ως απειλή;
Να προσθέσω, εν κατακλείδι, ότι η ομάδα λειτουργεί άλλοτε ως αμορτισέρ που απορροφά ενδοψυχικές συγκρούσεις και δυσλειτουργίες, άλλοτε ως πεδίο περαιτέρω προβληματισμού και αναζητήσεων, άλλοτε ως καμβάς όπου αποτυπώνονται στιγμές στενής σύνδεσης και υποστήριξης και άλλοτε ως ο συνδετικός εκείνος κρίκος που γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στην εσωτερική και την εξωτερική πραγματικότητα με το άμεσο και πλούσιο feedback που παρέχει.